Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi (ÇÇKA), konuşma seslerinin istemli olarak planlanması ve motor hareketlerinin sıralanmasında güçlük yaşanan nöromotor bir bozukluktur. Bu durum çocuğun ne söylemek istediğini bilmesine rağmen, bunu doğru bir şekilde ifade edememesine yol açar. Sorun kaslarda değil, konuşma hareketlerinin zihinsel olarak planlanmasında ve organize edilmesindedir.
Çocukluk çağı konuşma apraksisi, artikülasyon ya da fonolojik bozukluklardan farklıdır çünkü konuşma hataları tutarsız, değişken ve çabaya bağlıdır. Yani aynı kelime farklı zamanlarda farklı şekillerde söylenebilir. Bu çocuklar çoğu zaman kelimeyi içinden doğru “söylediklerini” ifade ederler, ancak seslendirme sürecinde motor planlama hataları devreye girer.
Belirtiler Neler Olabilir?
- Tutarsız ses hataları (aynı kelimenin farklı şekillerde söylenmesi)
- Hece düşmeleri, sıralama bozuklukları
- Yavaş konuşma hızı ve eforlu konuşma
- Prosodide (melodi, vurgu) bozulmalar
- Konuşma sırasında “duraksamalar”, konuşmaktan kaçınma
Bazı çocuklarda konuşma tamamen sınırlı olabilir ve bu da sosyal-duygusal sorunlara neden olabilir.
Tanı Nasıl Konur?
ÇÇKA tanısı dikkatli bir klinik gözlem, kapsamlı testler ve konuşma üretiminin analizine dayanır. Tanı sürecinde diğer motor konuşma bozuklukları (örneğin dizartri) ve dil bozuklukları ile ayrım yapılması gerekir.
Dil ve Konuşma Terapisinin Rolü
ÇÇKA, yoğun ve bireyselleştirilmiş bir terapi süreci gerektirir. Terapinin temel amacı:
- Seslerin, hecelerin ve kelimelerin doğru motor planlama ile üretilmesini sağlamak
- Hareketlerin sıralamasını pekiştirmek
- Akıcılığı, ritmi ve anlaşılırlığı artırmaktır.
Terapistler görsel, işitsel ve dokunsal ipuçlarıyla çocuğun motor planlama sistemini destekler. Aynı zamanda Alternatif ve Destekleyici İletişim (ADİY) yöntemleri ile çocuk iletişim kurana dek geçici sistemler kullanılabilir.
Aile eğitimi, motivasyonun korunması ve günlük yaşamda pratiğin sağlanması açısından hayati önem taşır. Terapi süreci uzun olabilir, ancak doğru yaklaşım ve sabırla önemli kazanımlar elde edilebilir.
